سبقت محمد (قرآن)بنا به آیات قرآن، پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله در اعمال و رفتاری عبادی و اخلاقی از دیگران پیشتاز بودند. فهرست مندرجات۲ - سبقت در تسلیم بودن ۳ - سبقت در توحید و بندگی ۴ - سبقت در اطاعت خداوند ۵ - سبقت در سلام کردن ۶ - عوامل سبقت پیامبر ۶.۱ - پذیرش ولایت خداوند ۶.۲ - پذیرش خالقیت خداوند ۶.۳ - پذیرش بی‌نیازی خداوند ۶.۴ - اعتقاد به ربوبیت خداوند ۶.۵ - اعتقاد به تنزیه خداوند از شرک ۶.۶ - ترس از نافرمانی خداوند ۷ - پانویس ۸ - منبع ۱ - سبقت در اعمال خالصانهپيشتازى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در انجام دادن خالصانه عبادات، اعمال و رفتار خود در برابر پروردگار: «قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ • لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ؛ بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگی و مرگ من، همه براى خداوندى است كه پروردگار جهانيان است. همتايى براى او نيست؛ و به همين مأمور شده‌ام؛ و من نخستين مسلمانم.» ۲ - سبقت در تسلیم بودنپيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور پيشتازى در تسلیم بودن در برابر پروردگار: ۱. «قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيًّا فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ يُطْعِمُ وَ لا يُطْعَمُ قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَسْلَمَ وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ؛بگو: آيا غير خدا را ولىّ خود انتخاب كنم؟! خدايى كه آفريننده آسمانها و زمين است؛ اوست كه روزی مى‌دهد، و نيازى به روزى ندارد. بگو: من مأمورم كه نخستين مسلمان باشم؛ و خداوند به من دستور داده كه از مشرکان نباش.» ۲. «قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ • لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ؛ بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوندى است كه پروردگار جهانيان است. همتايى براى او نيست؛ و به همين مأمور شده‌ام؛ و من نخستين مسلمانم.» ۳. «قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّينَ • وَ أُمِرْتُ لِأَنْ أَكُونَ أَوَّلَ الْمُسْلِمِينَ؛ بگو: من مأمورم كه خدا را پرستش كنم در حالى كه دينم را براى او خالص كرده باشم، و مأمورم كه نخستين مسلمان باشم.» ۳ - سبقت در توحید و بندگیپيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور آشكار نمودن سبقت خويش در توحید و بندگی خداوند: ۱. «قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّينَ • وَ أُمِرْتُ لِأَنْ أَكُونَ أَوَّلَ الْمُسْلِمِينَ • قُلِ اللَّهَ أَعْبُدُ مُخْلِصاً لَهُ دِينِي • فَاعْبُدُوا ما شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ ...؛ بگو: من مأمورم كه خدا را پرستش كنم در حالى كه دينم را براى او خالص كرده باشم، و مأمورم كه نخستين مسلمان باشم. بگو: من تنها خدا را مى‌پرستم در حالى كه دينم را براى او خالص مى‌كنم، پس شما هر چه را جز او مى‌خواهيد بپرستيد....» ۲. «قُلْ إِنْ كانَ لِلرَّحْمنِ وَلَدٌ فَأَنَا أَوَّلُ الْعابِدِينَ؛بگو: اگر براى خداوند فرزندى بود، من نخستين پرستش كننده او بودم.» بنا بر احتمالى، «ان» در آيه، نافيه است و معناى آيه‌چنين مى‌شود كه خداوند فرزندى ندارد، پس من اوّلين پرستش‌كننده موحّد از ميان شما هستم. ۴ - سبقت در اطاعت خداوندپيشتازى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در اطاعت از پروردگار و تسليم او بودن، نشانه هدايت‌يافتگى آن حضرت به صراط مستقیم: «قُلْ إِنَّنِي هَدانِي رَبِّي إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ دِيناً قِيَماً مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ • قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ • لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ؛بگو: پروردگارم مرا به راه راست هدايت كرده؛ آيينى استوار (و ضامن سعادت دين و دنيا)؛ آیین ابراهیم؛ كه ايمانى خالص داشت؛ و از مشركان نبود. بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوندى است كه پروردگار جهانيان است. همتايى براى او نيست؛ و به همين مأمور شده‌ام؛ و من نخستين مسلمانم.» ۵ - سبقت در سلام کردنپيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور سبقت در سلام کردن به مؤمنانِ وارد بر آن حضرت: «وَ إِذا جاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآياتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ ...؛هرگاه كسانى كه به آيات ما ايمان دارند نزد تو آيند، به آنها بگو: سلام بر شما!....» ۶ - عوامل سبقت پیامبرعوامل سبقت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله عبارتند از: ۶.۱ - پذیرش ولایت خداوندپذيرش شايستگى انحصارى خداوند در ولایت و سرپرستى، عامل اعلام سبقت در تسليم شدن در برابر پروردگار از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: «قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيًّا فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ يُطْعِمُ وَ لا يُطْعَمُ قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَسْلَمَ ...؛بگو: آيا غير خدا را ولىّ خود انتخاب كنم؟! خدايى كه آفريننده آسمانها و زمين است؛ اوست كه روزى مى‌دهد، و نيازى به روزى ندارد. بگو: من مأمورم كه نخستين مسلمان باشم....» ۶.۲ - پذیرش خالقیت خداوندپذيرش خالقیت پروردگار در آفرينش آسمان و زمین، دليل اعلام سبقت در تسليم خدا شدن از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: «قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيًّا فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ يُطْعِمُ وَ لا يُطْعَمُ قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَسْلَمَ ...؛بگو: آيا غير خدا را ولىّ خود انتخاب كنم؟! خدايى كه آفريننده آسمانها و زمين است؛ اوست كه روزى مى‌دهد، و نيازى به روزى ندارد. بگو: من مأمورم كه نخستين مسلمان باشم....» ۶.۳ - پذيرش بى‌نيازى خداوندپذيرش بى‌نيازى پروردگار، دليل اظهار سبقت در تسليم خدا پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: «قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيًّا فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ يُطْعِمُ وَ لا يُطْعَمُ قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَسْلَمَ وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ؛بگو: آيا غير خدا را ولىّ خود انتخاب كنم؟! خدايى كه آفريننده آسمانها و زمين است؛ اوست كه روزى مى‌دهد، و نيازى به روزى ندارد. بگو: من مأمورم كه نخستين مسلمان باشم؛ و خداوند به من دستور داده كه از مشركان نباش.» ۶.۴ - اعتقاد به ربوبیت خداونداعتقاد به شايستگى انحصارى خداوند براى مقام ربوبیّت، دليل اعلام سبقت در اعمال خالصانه و تسليم خدا بودن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: «قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ • لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ • قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَبْغِي رَبًّا وَ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْ‌ءٍ ...؛بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوندى است كه پروردگار جهانيان است. همتايى براى او نيست؛ و به همين مأمور شده‌ام؛ و من نخستين مسلمانم. بگو: آيا غير خدا، پروردگارى را بطلبم، در حالى كه او پروردگار همه چيز است؟!....» ۶.۵ - اعتقاد به تنزیه خداوند از شرکاعتقاد به منزّه بودن پروردگار از هرگونه شريك، عامل اعلام سبقت در تسليم خدا از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: «قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ • لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ؛ بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوندى است كه پروردگار جهانيان است. همتايى براى او نيست؛ و به همين مأمور شده‌ام؛ و من نخستين مسلمانم.» ۶.۶ - ترس از نافرمانى خداوندترس از نافرمانى خداوند، عامل سبقت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در تسليم خدا شدن: «قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيًّا فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ يُطْعِمُ وَ لا يُطْعَمُ قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَسْلَمَ وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ • قُلْ إِنِّي أَخافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ؛ بگو: آيا غير خدا را ولىّ خود انتخاب كنم؟! خدايى كه آفريننده آسمانها و زمين است؛ اوست كه روزى مى‌دهد، و نيازى به روزى ندارد. بگو: من مأمورم كه نخستين مسلمان باشم؛ و خداوند به من دستور داده كه از مشركان نباش. بگو: من نيز اگرنافرمانى پروردگارم كنم، از مجازات روزى بزرگ (قیامت) مى‌ترسم.» ۷ - پانویس
۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۷، ص۶۱، برگرفته از مقاله «سبقت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله». |